In het vorige deel hebben we gekeken naar redenen waarom Operatie Market Garden gelanceerd werd en welke mogelijk problemen ze daarmee op de koop toe namen. In dit deel gaan we kijken naar de situatie op de grond en daarvoor moeten we beginnen op 4 September 1944.
Van Antwerpen naar Neerpelt
Nadat Antwerpen op 4 september was bevrijd kregen de mannen één dag rust en daarna begon men weer aan de opmars naar het noorden. De eerste aanval begon direct bij Antwerpen waar men verzuimd had om het Albert kanaal over te steken en daar een bruggenhoofd te vormen. Dit had op de 4e zonder slag of stoot kunnen gebeuren, het verzet had de bruggen zelfs in handen. Tot hun grote verbazing trokken de geallieerden echter niet verder.
Op de avond van 5 september staken de mannen van de Britse 159 infanterie brigade[1] het kanaal over en namen een aantal huizen en fabrieksgebouwen in bezit. Echter deze ene dag rust had de Duitsers de tijd gegeven om troepen samen te trekken en na twee dagen van zware gevechten waren de Britten genoodzaakt om zich weer terug te trekken.
Een direct gevolg van deze mislukte poging was dat er hierna enige tijd geen poging werd gedaan om vanaf Antwerpen naar het noorden op te rukken en daarmee Zuid Beverland af te snijden. Hierdoor kon het Duitse 15e Leger ontsnappen en kon de haven van Antwerpen voorlopig niet in gebruik genomen worden.
De opmars van de geallieerden werd op 6 september hervat, het zwaartepunt van de aanval werd verlegd en het nieuwe doel was Eindhoven. De twee kanalen op de route, eerst het Albert kanaal en daarna het Maas – Schelde kanaal moesten echter nog wel gepasseerd worden. Tussen 6 en 10 september werd het duidelijk dat de dagen van oprukken zonder tegenstand voorbij waren. Voor elke meter moest gevochten worden en vier dagen waren nodig om via Beringen naar Lommel op te rukken, een afstand van ongeveer 25 kilometer.
25 Ponders van de 430ste batterij, 55ste veld regiment in actie nabij Hechtel. (Publiek domein)
Joe’s Bridge
In de ochtend van 10 september werden twee gevechtsgroepen van de Guards Armoured divisie er vanuit Hechtel op uit gestuurd met de opdracht om de brug bij Neerpelt te veroveren. De Grenadier Guards namen de hoofdweg en kwamen tot 3 kilometer van de brug, toen liepen zij vast op een sterke Duitse positie.
De Irish Guards onder leiding van Luitenant Kolonel JOE Vandeleur namen een andere route. Tot grote verbazing van de verkenningseenheid, the 2nd Household Cavalry, hadden de Duitsers tijdens de bezetting een nieuwe weg aangelegd naar de brug[2]. Deze weg ontbrak dus op de Britse kaarten maar ook de Duitsers hadden deze over het hoofd gezien, de verkenningsvoertuigen konden zomaar doorrijden. Op gepaste afstand van de brug parkeerden ze de voertuigen en kregen ze fietsen aangeboden van de lokale bevolking. Te fiets reden ze naar een fabriekscomplex en vanaf het dak bekeken ze de Duitse positie aan de noordkant van de brug. Ze zagen een aantal 88mm FLAK kanonnen en ingegraven infanterie. Toen er plotseling op hun geschoten werd besloten ze dat ze genoeg informatie verzameld hadden. Ze gingen zo snel als mogelijk terug naar de voertuigen waar via radio het nieuws werd doorgegeven.
JOE Vandeleur verspilde geen tijd en Sherman tanks van No1 Squadron onder leiding van Major Peel met infanterie achterop werden richting de brug gestuurd.[3] Na een korte verkenning werd het plan gemaakt. Een deel van de tanks bleef achter en zou het vuur openen op de Duitsers terwijl een de infanterie tot vlakbij de brug zouden sluipen. Drie tanks zouden de infanterie volgen en zouden als eerste naar de overkant gaan. Op het moment dat er een rode lichtkogel werd afgevuurd zouden de tanks op volle snelheid de brug over racen. Echter op het moment dat de tanks naar de startlijn reden kwam er een Duitse half track met daarachter een 88mm kanon over de brug. Met een welgemikt schot werd deze midden op de brug uitgeschakeld, de Duitsers wisten nu dat er wat ging gebeuren.
Bij het zien van de rode lichtkogel gingen de tanks met vol gas richting de brug, de tanks ramde dwars door de brandende half track heen en bereikte de overkant, gevolgd door de infanterie. De Duitsers waren totaal overrompeld en al na een paar minuten was het gevecht voorbij. Ten koste van slechts 3 gewonden was de brug ongeschonden in geallieerde handen gevallen. Nu moesten de explosieven nog verwijderd worden, de taak van Captain Hutton. Zenuwachtig als hij was liet hij al snel zijn draadknipper in het kanaal vallen en moest hij met zijn pistool de draden doorschieten[4].
Soldaten van de 50ste divisie lopen over Joe’s Bridge op 15 september 1944. De geallieerden hebben rechts naast deze houten brug een Bailey brug aangelegd. (Publiek domein)
De dagen erop voerden de Duitsers een aantal felle tegenaanvallen uit om de brug te vernietigen, bij een van deze aanvallen kwam Major Peel om het leven.
De Uitbraak
Op 10 september kreeg veldmaarschalk Montgomery toestemming voor Operatie Market Garden, deze aanval zou op 17 September vanuit het bruggenhoofd bij Joe’s Bridge beginnen. In de week voorafgaand aan de operatie werd het bruggenhoofd versterkt en werden de troepen op verschillende wegen achter de brug opgesteld. Zo kon men op het laatste moment kiezen welke troepen wanneer in de colonne nodig waren.
De commandant van het 30ste legercorps, Brian Horrocks gaf de Irish Guards de eer om de opmars te leiden, als dank voor het veroveren van de brug. Zelf stond hij op het dak van dezelfde fabriek als eerder om de start van de operatie te aanschouwen. Om 14:00u openden ruim 300 kanonnen het vuur[5] op specifieke doelen en begonnen de Typhoon jachtbommenwerpers met luchtaanvallen. Na 32 minuten werd het vuur verlegd naar de weerskanten van de weg en werd elke 3 minuten ongeveer 180 meter opgeschoven.
Om 14:35 gaf Luitenant Heathcote[6] in de voorste tank aan zijn de opdracht om voorwaarts te gaan, Operatie Market Garden was begonnen. Zo dicht als mogelijk volgde hij de inslaande granaten, aan beide kanten van de weg gevolgd door infanterie van de 2nd Devons. Ongeveer 10 minuten leek de opmars vlekkeloos te verlopen, totdat Lt. Heathcote het bericht over de radio ontving dat hij “zijn staart was verloren”.
Sherman tanks van de Irish Guards passeren tanks die op 17 september uitgeschakeld zijn bij de uitbraak. (Publiek domein)
Nadat de Duitsers de eerste tanks voorbij hadden laten rijden richten ze zich op in hun schuttersputten en openden ze het vuur. Binnen twee minuten waren negen Shermans uitgeschakeld met Panzerfaust anti tank wapens. De infanterie die achterop de tanks meereden sprongen van de tanks en vielen de Duitsers aan. In felle man tegen man gevechten werden de Duitsers terug gedreven. De Typhoons die op dat moment rondjes vlogen werden per radio ingeschakeld en begonnen weer met aanvallen op Duitse posities. Nadat de brandende tanks van de weg waren geschoven werd de aanval tegen 16:30u weer hervat. Aan het begin van de avond bereikten de eerste tanks Valkenswaard, het einddoel voor deze dag[7]. Langs de weg werd op tot in de nacht nog hard gevochten om deze veilig te stellen.
Een verloren dag
Op 18 september worden de mannen van de 2nd Household Cavalry er al om 06:00u erop uit gestuurd om de weg naar Eindhoven te verkennen[8]. De Britten willen een nieuwe hinderlaag zoals de dag ervoor voorkomen en gaan die dag heel voorzichtig te werk. In hun scout cars verkennen ze naast de hoofdweg ook de zijwegen naar Eindhoven zowel naar het oosten als het westen.
Op de hoofdweg lopen de scouts net voorbij Aalst op een sterke Duitse versperring. Twee 88mm en twee 20mm kanonnen met infanterie blokkeren de weg[9]. Aangezien luchtsteun deze dag niet mogelijk is[10] besluit Lt. Col. Vandeleur om de Duitsers met artillerie vast te pinnen en te proberen om er omheen te trekken.
Humber Mk IV Armourder Car in Eerde 2009. Deze is van hetzelfde type als die door de 2nd Household Cavalry werden gebruikt (Joris Nieuwint)
Tegelijkertijd hebben een aantal Humber scout cars rond 12:00u via het westen met een lange omweg de noordkant van Eindhoven bereikt[11]. Per radio wordt dit aan de divisie gemeld en als nel probeert een gevechtsgroep met Sherman tanks dezelfde route te nemen. Helaas is een houten brug over de Dommel niet sterk genoeg voor de tanks van 30 ton. De eerste Sherman bereikt nog veilig de overkant maar de tweede zakt er door heen, ook deze route is geblokkeerd en staat de opmars stil.
Tegen 15:30u hebben de Duitse verdedigers bij Aalst er genoeg van en ze nemen de benen, dit hebben de Britten pas tegen 17:00 door als ze burgers bij de kanonnen zien staan[12]. De opmars wordt hervat en om 18:00u is de hoofdmacht in Eindhoven. Via radio wordt het bericht “de staljongens hebben de geveerde vrienden bereikt” verzonden[13], het eerste deel van Operatie Market Garden is afgerond al hadden ze volgens de oorspronkelijke orders al in Arnhem moeten zijn[14].
Vanuit Eindhoven rijden ze door naar de
brug bij Son, dat is onderdeel van het volgende artikel wat over de 101st
Airborne divisie zal gaan.
[1] Autumn Gale, Didden & Swarts p 73-75
[2] De weg naar Valkenswaard, Raimondo Bogaards p 17
[3] Autumn Gale, Didden & Swarts p 125
[4] Hell’s Highway, Tim Saunders p 22
[5] Autumn Gale, Didden & Swarts p 205
[6] Operation Market Garden Then and Now, Karel Margry p 214
[7] 21 Army Group, Operation “Market Garden”, 17-26 Sept 1944. p 94
[8] 21 Army Group, Operation “Market Garden”, 17-26 Sept 1944. p 40
[9] Autumn Gale, Didden & Swarts p 219
[10] 21 Army Group, Operation “Market Garden”, 17-26 Sept 1944. p 43
[11] Operation Market Garden Then and Now, Karel Margry p 258
[12] Operation Market Garden Then and Now, Karel Margry p 260
[13] Hell’s Highway, Tim Saunders p 81
[14] 21 Army Group, Operation “Market Garden”, 17-26 Sept 1944. p 94