OMG deel 1: 1944 hoe het begon

Even terug naar het begin van het begin, hoe kwam Operatie Market Garden 1944 tot stand?

Feestende Belgen direct na de bevrijding van Brussel – Publiek domein

De zomer van 1944
Na de uitbraak in Normandië zijn de geallieerden in een zomer vol overwinningen doorgestoten naar de grens met België. Op 25 augustus werd Parijs bevrijd, op 3 september Brussel en slechts 1 dag later viel de havenstad Antwerpen ongeschonden in handen van de oprukkende geallieerden.

De troepen, tanks en andere voertuigen zijn nu weken aan een stuk constant onderweg geweest en alle munitie, benzine en eten moet nog worden aangevoerd vanuit de tijdelijke havens in Normandië. Deze aanvoer kan de troepen niet bijhouden en plotseling houden de geallieerden halt, er is voor de tanks geen benzine meer om nog verder te rijden en iedereen is uitgeput.

Drankentanden van de Westwall, nog steeds in grote getalen aanwezig. – Joris Nieuwint

Om de Duitsers niet te veel tijd te geven om op adem te komen en een nieuwe verdedigingslinie op te zetten moet de aanval zo snel mogelijk hervat worden. Maar waar naar toe, en hoe? Duitsland heeft de tweede helft van de jaren 30 gebruikt om de grens met Frankrijk, Luxemburg, België, en zuidelijk Nederland te veranderen in een enorme vesting, de Westwall. Honderden kilometers drakentanden, tankgrachten, prikkeldraad,  bunkers en flink wat propaganda geven de Geallieerden het gevoel dat daardoor heen breken een lange en kostbare klus gaat worden.

Veldmaarschalk Montgomery – Publiek domein

Alternatief plan.
Veldmaarschalk Montgomery komt met een alternatief plan, hij wil niet door de Westwall maar er omheen want deze stopt bij Nijmegen. Echter, Zuidelijk Nederland wordt doorkruist door drie grote rivieren en talloze beken en kanalen. Hiervoor heeft hij de luchtlandingstroepen nodig die op dat moment terug zijn in Engeland na de invasie van Normandië.

Veldmaarschalk Montgomery komt met een alternatief plan, hij wil niet door de Westwall maar er omheen want deze stopt bij Nijmegen. Echter, Zuidelijk Nederland wordt doorkruist door drie grote rivieren en talloze beken en kanalen. Hiervoor heeft hij de luchtlandingstroepen nodig die op dat moment terug zijn in Engeland na de invasie van Normandië.

Dit plan heeft als extra voordeel dat de luchtlandingstroepen op een hele nieuwe manier ingezet gaan worden. In Normandië en Italië zijn de troepen steeds gebruikt om de flanken van de invasie gebieden af te grendelen en Duitse versterkingen tegen te houden. Aangezien luchtlandingstroepen pas een paar jaar bestaan en men niet weet waar toe ze in staat zijn spreekt het plan van Montgomery zeer tot de verbeelding.

De troepen worden gedropt op strategische plaatsen langs de route naar Arnhem om daar onder andere de bruggen te veroveren waar de grondtroepengebruik van kunnen maken om door te stoten naar het IJsselmeer.  Daarna kunnen ze rechts af slaan en over de noord-Duitse vlakte naar Berlijn op rukken en de oorlog beëindigen voor Kerstmis.

Operatie Market Garden, Het Plan. Afbeelding gemaakt door Duncan Jackson – CC BY-SA 4.0

Men is bang dat als de luchtlandingstroepen nu niet ingezet worden ze niet meer  gebruikt gaan worden. De opmars naar het noorden was zo snel dat vele plannen voor landingen geschrapt moesten worden omdat de doelen al veroverd waren door de grondtroepen. Het was nu of nooit.

Deze riskante operatie wordt in minder dan één week op poten gezet, terwijl dit een zeer complexe operatie is die voor een groot deel afhankelijk is van het weer en natuurlijk de Duitsers.

Onderschatting.
De Duitsers worden door de Geallieerde bevelhebbers nagenoeg afgeschreven, na verslagen te zijn in Normandië verwachten ze daar niets meer van. Dit is zoals ze het mee hebben gemaakt in 1918 aan het einde van de eerste wereld oorlog en dat zal dit keer niet anders zijn, denken ze. Ze houden totaal geen rekening met de lessen van het oostfront waar het de Duitsers ook steeds lukte om na een catastrofe weer een nieuwe verdedigingslinie op te zetten en het de Russen weer zeer moeilijk te maken.

Operatie Market Garden gaat er vanuit dat de Duitsers geen noemenswaardige tegenstand zal kunnen bieden, ook al worden een deel van de luchtlandingstroepen van de 82steluchtlandingsdivisie zo ongeveer op de grens met Duitsland gedropt. Voor de Duitsers hoeven troepen en voorraden slechts over korte afstand aangevoerd te worden, in tegenstelling tot de Geallieerden.

Met deze mindset beginnen de Geallieerden met de planning van de operatie die, achteraf bezien, vanaf de start al weinig kans van slagen lijkt te hebben.  

In het volgende deel gaan we dieper in op het begin van de operatie, hoe de geallieerden de startpositie bij Lommel veroverden en daar vervolgens uitbreken in de middag van de 17 September 1944.