OMG deel 3 – Aanval op Veghel

Om niet opnieuw het hele verhaal van de 101ste Airborne Divisie samen te vatten spitst dit artikel zich toe op een minder bekende gebeurtenis; de gevechten ten noorden van Veghel. Deze kwamen voor de geallieerden op een bijzonder slecht moment, zoals we gaan zien.

We beginnen op vrijdag 22 september, de vijfde dag van de operatie en de Amerikanen lijken de zaken goed op orde te hebben. Eindhoven was bevrijd op de 18de, dezelfde dag dat ze contact maakten met het Britse Dertigste legercorps. Die hadden in één nacht een nieuwe brug kunnen bouwen bij Son waardoor het verlies van de oorspronkelijke brug weinig impact had, ’s nachts zouden de tanks toch niet doorrijden. De weg naar Nijmegen was verder helemaal vrij en over deze corridor was het voor de Guards Armoured maar een paar uur rijden naar de 82ste Airborne Divisie.

Een Jagdpanther in actie in Frankrijk – Bundesarchiv, CC-BY-SA 3.0

Later op de 19e was bij Son een zware Duitse tank aanval afgeslagen. Het was kantje boord geweest maar door snel optreden van General Taylor, de divisie commandant die een anti-tank kanon ging halen op het landingsterrein, hadden ze de Duitse tanks gedwongen zich terug te trekken. Op diezelfde dag werden ook de gevechten bij Best succesvol afgesloten. Na een laatste Duitse poging nabij Son in de ochtend van de 20ste zijn het vooral de Amerikanen die in de aanval zijn gegaan om de Duitsers niet de kans te geven om de Corridor te bereiken. Tot deze vrijdag de 22ste ging dat goed.

Het verhaal over de slag om Veghel begint in het nabijgelegen Uden.

Omdat door het oprukken van de flankerende VII en XVII corpsen het 506de regiment niet langer nodig is in Eindhoven wordt deze naar Uden gezonden. Het 2de bataljon vertrekt als eerste en in de voorhoede zitten het bataljons hoofdkwartier en een peloton van Easy company. Zij worden in vrachtwagens naar Uden gebracht. Echter direct nadat zij Veghel zijn uitgereden, snijden de Duitsers de corridor achter hen door. Ze zijn nu volledig afgesneden van de rest van de divisie, maar ook van de 82ste Airborne die zich 15km verderop bevind.  Onder de mannen in Uden bevind zich ook Dick Winters, bekend van de serie Band of Brothers.

Door zich steeds te verplaatsen en dan hevig te vuren geven ze de Duitsers het gevoel dat er veel Amerikanen in Uden zitten en deze zetten geen aanval op in hun richting. Dat is ook logisch want het doel is het veroveren en dan vernietigen van de twee spoor- en twee verkeersbruggen in Veghel.

De Duitse aanval
Na de mislukte aanval van de Panther tanks van de 107de Panzer brigade op de brug bij Son op de 19e hadden ze zich terug getrokken op Helmond waar ze het Wilhelminakanaal overstaken en vervolgens in de richting van Gemert te rijden. Ze passeren Erp waarna ze door verkenningsvoertuigen van de Britse Royal Dragoons worden opgemerkt. Zij waren daar om er zeker van te zijn dat de brug daar vernietigd was, dat bleek helaas niet het geval.

De Britten vragen om versterking voor ze zich uit de voeten maken en tanks van C en later ook B Squadron van het 44ste Royal Tank Regiment worden vanuit Schijndel en Sint Oedenrode naar Veghel gestuurd. Daar zijn op dat moment alleen maar de parachutisten van het 2de bataljon van het 501ste aanwezig, de rest van het troepen van het regiment zijn op dat moment in Schijndel.

De troepen die de belangrijke bruggen bij Veghel moeten verdedigen staan onder het commando van Brigade Generaal McAuliffe, die later in Bastogne het beroemde “NUTS” antwoord zou geven. Om de lijntjes kort te houden in het grote gebied dat de 101ste Airborne moet verdedigen heeft Generaal Taylor het commando over de divisie opgeknipt en verdeeld.

Doordat de Amerikanen in Veghel eerder die dag door het verzet en de lokale bevolking zijn gewaarschuwd voor een Duitse tank aanval, kon McAuliffe de parachutisten zich laten ingraven aan de oostkant van het dorp. Daar lanceren de Duitsers de eerste aanval, die met moeite tot staan wordt gebracht. Het is duidelijk dat er dringend versterking nodig is en dan vooral anti tank kanonnen. 

Een overzicht van de aanvallen op Veghel, de bruggen zijn omcirkeld in het rood

Door de sterke tegenstand draait een deel van de Duitse Panther tanks af naar het noorden en bereikt de corridor in Mariaheide, halverwege tussen Uden en Veghel. Daar stuiten ze op een colonne voertuigen van het Britse 123 Light Anti Aircraft Regiment die daar aan het wachten is tot ze naar Nijmegen mogen oprukken. Bij deze aanval komen 9 Britten om het leven en worden er 11 krijgsgevangen gemaakt. Gelukkig weet een deel van de mannen en voertuigen Veghel te bereiken waar de kanonnen een welkome aanvulling op de verdediging vormen.

De Panther tanks draaien weer richting Veghel en het duurt niet lang voor ze de rand van het dorp bereikt hebben. Daar is gelukkig net op tijd de rest van het 2e bataljon van het 506de gearriveerd en, omdat ze niet verder kunnen, ze opgesteld naast de troepen van de 501ste. Ze komen precies op tijd om de volgende aanval op te vangen echter de Panther tanks rijden bijna onaantastbaar rond en schieten op alles wat beweegt.

Juist op dat moment komt er een jeep met een 57mm anti tank kanon van de 81ste Anti Tank eenheid (101 Airborne) aan gereden. Ze koppelen het kanon af en draaien deze zo snel als mogelijk en richten op de Panther. Deze schiet echter een fractie eerder maar raakte niet de Amerikanen maar een muur achter ze. De Amerikanen schieten raak en de tank is uitgeschakeld, bij het tweede schot vliegt deze in brand. De bemanning probeert te ontsnappen maar komen niet ver, de parachutisten schieten ze neer. Door het verlies van de Panther komt de aanval tot stilstand en de Duitsers trekken zich een eindje terug om zich te hergroeperen.

Meer Amerikaanse versterkingen waren onderweg, van het 327ste waren het 1ste en 2e bataljon te voet onderweg naar Veghel vanuit Son. Kolonel Harper, de commandant van het 327ste, was het gelukt om 14 trucks te regelen, daarin werden de zware wapens geladen en 2 compagnieën infanterie. Deze reden op volle snelheid naar Veghel waar ze direct ingezet naast de mannen van het 506de. Nadat de Duitse aanval tot staan was gebracht, gaan ze zelf in een tegenaanval maar deze moet op bevel van hogerhand afgebroken worden. Daarna werden ze naar de westkant van Veghel, nabij het station, geplaatst.

In het dorp zelf waren groepen Britse artillerie en gepantserde voertuigen aanwezig die de Amerikanen bij stonden in de verdediging. Vooral deze extra artillerie was een welkome aanvulling voor de verdedigers die daarmee heel wat meer slagkracht hadden.

Ook de Geallieerde luchtmacht wordt ingeschakeld om de corridor weer te openen, in de late middag voeren zij een groot aantal luchtaanvallen uit op de Duitse tanks en pantservoertuigen die zich op de wegen rond Veghel bevinden. Nadat de jachtbommenwerpers weer terug zijn gekeerd naar hun basis claimen ze dat de Duitsers nagenoeg vernietigd zijn, er bleek echter dat slechts één voertuig beschadigd is.

Gedurende de rest van de dag lanceerden de Duitsers meerdere aanvallen op Veghel vanuit het noorden, noordwesten en oosten maar deze werden allemaal afgeslagen. Met artillerie nemen ze het dorp zwaar onder vuur wat veel schade aanricht, deze dag is daarna bekend als zwarte vrijdag.

Veghel omsingeld
De tweede Duitse aanval, uit het zuidwesten vanuit Wijbosch, ging om 14:00u van start. Een grote groep infanterie ondersteund door Jagdpanthers van de 669 Schwere Panzerjäger abteilung trekken op richting Veghel. Via het door de Amerikanen verlaten Eerde en kunnen zij al vrij snel de verkeersbrug onder vuur nemen. D-Compagnie van het 506de was net deze brug gepasseerd en werd daar direct naar terug gezonden. Daarnaast was er ook een Britse eenheid op het juiste moment op de juiste plek, het waren luchtdoel artilleristen met 3,7 inch kanonnen. Deze kanonnen konden, net als de Duitse tegenhanger de 88mm, gebruikt worden als anti tank wapens.

De tweede aanval op Veghel, bij 1 werd het anti tank kanon in stelling gebracht en bij 2 de Panther tank uitgeschakeld.

Generaal McAuliffe was op dat moment bij de brug aanwezig om de verdediging te inspecteren en zag de Britse bemanning in de berm liggen. Hij gaf ze direct het bevel om uit de greppels te komen en het vuur te openen op de aanstormende Duitsers. Vooral het vuren van granaten die boven de hoofden van de Duitsers explodeerden zorgde voor veel Duitse slachtoffers. Toen er uit het zuiden ook nog een groep Sherman Tanks (B Sqdn – 44ste RTR) aan kwam rijden gaven de Duitsers het op.

Soldaten van de 327 Glider Infantry in Veghel

De brug was voor hen niet te bereiken en ze trokken zich terug op Eerde. Van daar uit vielen ze vervolgens de corridor ten zuiden van de brug aan en wisten deze ook te bezetten. Veghel was tijdelijk helemaal omsingeld door Duitse troepen. Voor Generaal McAuliffe een voorbode voor wat in Bastogne zou gaan gebeuren. Echter hier hadden de Duitsers pech want net op dat moment kwam de rest van de 327ste aanmarcheren. Zonder op orders te wachten gingen ze tot de aanval over. Aan de linkerkant van de weg werd A-Compagnie opgesteld en aan de rechterkant B-Compagnie. Tegen 16:00u hadden ze de brug bij Veghel bereikt en werden ruim 70 Duitsers krijgsgevangen gemaakt. De Jagdpanthers waren echter ontsnapt en zouden twee dagen later bij Eerde opnieuw de aanval op de corridor  openen.

Een Sherman Firefly, uitgeschakeld op 23 September 1944

Zaterdag 23 september
In de ochtend lanceren de Duitsers een aantal zware aanvallen op E-Compagnie van het 501ste, deze verdedigen de oostkant van Veghel, ondersteund door Sherman tanks en anti tank kanonnen. Met tanks en infanterie proberen ze nog één keer om door te breken naar de verkeersbrug maar met hulp van Britse tanks wordt deze aanval afgeslagen. Ook een tweede aanval, dit keer op D-Compagnie, zorgt niet voor Duits succes. Bij de Duitsers komt de commandant van de Panther tank sectie, Major Hans-Albrecht von Plüskow om het leven als zijn tank uitgeschakeld wordt.

Ook ten noorden van Veghel, waar F compagnie van het 506e regiment zich bevind lanceren de Duitsers nog een zware aanval. Mede dankzij de daden van Orel Lev wordt deze aanval tot staan gebracht. Terwijl het 2e peloton zich over open terrein terug trekt blijft hij achter in een boerderij. Vanaf de eerste verdieping vuurt hij een bazooka in een Duitse halftrack waarbij vier Duitsers om het leven komen. Ook schiet hij de commandant van een tank dood die de aanval aan het leiden is. Vervolgens geeft hij via de radio informatie door zodat de artillerie de Duitsers accuraat onder vuur kan nemen. Voor deze actie krijgt Lev de op één na hoogste Amerikaanse onderscheiding uitgereikt, het distinguished service cross. Helaas maakt Lev dit niet meer mee, op 8 oktober sneuvelt hij in de Betuwe.

Hoe zwaar deze gevechten waren blijkt uit de slachtoffers in F compagnie 506. In deze aanval van een paar uur verliest het tweede peloton 16 mannen, dood en gewond, dit is meer dan tijdens de hele maand in Normandië.

Nu de Duitse aanvallen tot staan zijn gebracht is er voor de geallieerden nog maar één ding belangrijk, het heropenen van de corridor. Na een reorganisatie van de troepen in Veghel kunnen het 2de en 3de bataljon van het  506de de aanval. Ze trekken bijna 2 kilometer op naar het noorden tegen geringe tegenstand waarna ze de Britse Grenadier Guards tegen kwamen die vanuit Uden de aanval hadden geopend. De Duitsers waren er vandoor gegaan!

De corridor was nu weer vrij maar was bijna een hele dag geblokkeerd geweest. Belangrijke voorraden en versterkingen die bij Nijmegen waren om door te stoten naar Arnhem konden niet verder. Veel erger was dat de Britse 32ste Guards Brigade, waaronder de Grenadier Guards, vanuit Nijmegen terug moest naar Veghel om orde op zaken te stellen. Hierdoor waren er niet genoeg troepen om een doorbraak richting Arnhem te forceren en bleef Arnhem definitief een brug te ver.

Het 506de regiment wordt na hun succesvolle aanval alsnog naar Uden gestuurd, het 2de bataljon van het 501ste gaat naar Eerde. Daar komen zij het 1ste en het 3de bataljon versterken die het dorp weer in bezit hebben genomen, dit blijkt een goede beslissing! Het 327ste neemt de verantwoordelijkheid voor de verdediging van Veghel op zich.

Overloon
Opnieuw was het de aanval van het XVIII Corps op de rechterflank die voor Duitse moeilijkheden zorgde. Het was voor hen niet langer mogelijk om zich alleen op de Corridor te richten. Met een half oog moesten zij hun voortgang in de gaten houden. In de ochtend van de 23ste na de laatste, bijna wanhopige aanvallen op de oostkant van Veghel, moesten ze zich terug te trekken.

Panther 222 van de 107 Panzer Brigade in het Oorlogsmuseum in Overloon

De kans bestond dat ze door de Britten in de rug aangevallen zouden worden en de troepen en Panther tanks trokken naar Overloon waar een zware tankslag zal volgen. Een van de Panther tanks die in Veghel is gebruikt en daarna in Overloon is uitgeschakeld staat nu daar in het museum.

Van de oostkant was het gevaar voor de corridor nu geweken, vanuit het westen stond de volgende Duitse aanval alweer op het punt van beginnen, maar dat is een ander verhaal.